Kazakistan'da neler oluyor
Galip Önlü
Bilindiği üzere 2021’in hemen başında özellikle Türk coğrafyasını etkileyen bir olay oldu.
Kazakistan’ da 2 Ocak tarihinde akaryakıt fiyatlarına yapılan zam neticesinde halk sokağa indi.
Olaylar sonucunda 212 milyon dolarlık hasar tespit edilirken, 164 kişi hayatını kaybetti.
Açıkçası ben, ilk başta bu durumun maddi gelir dağılımındaki adaletsizlikten dolayı ortaya çıktığını düşündüm. Çünkü Kazakistan’ da kişi başına düşen milli gelir 25 bin dolar….Lakin asgari ücret 100 dolar… Fakir halka giden çok bir şey yok. LPG’ye %25 zam yapılıyor ve halk ayaklanıyor.
Fakat sonrasına bakınca olayların sebebinin bundan ibaret olmadığını rahatlıkla anlayabiliyoruz.
Cumhurbaşkanı Tokayev’in “20 bin kişililik silahlı bir örgüt var’’ demesi ayrıca Kazakistan Savunma Bakan Yardımcısı Sultan Kamaletdinova’nın “Teröristler tamamen etkisiz hale gelinceye dek durmak yok’’ açıklaması bir dış müdahalenin söz konusu olabileceği yönündedir.
Gerçek anlamda oldukça kafa karıştıran bir durumdur. Çünkü ortada garip bir tezatlık var.
Öncelikle şunu belirteyim. Aslında Kazak halkı ilk başta zamlara, hayat pahalılığına ve yoksulluğa sesini çıkarmak için meşru bir şekilde sokağa çıktı. Cumhurbaşkanı Tokayev bu meşru ayaklanmaya soğuk bakmadı. Zamları geri çekti. Çoğu fiyatlarda indirimler yaptı. 6 ay boyunca zam uygulanmayacağını beyan etti. Hatta ve hatta hükümeti görevden aldı.
Normal açıdan bu gelişmeler neticesinde halk yatışmalıydı fakat ne gariptir ki tam tersi oldu. Başta “Almatı’’ olmak üzere birçok yerde şiddet gösterileri başladı. Marketler, mağazalar ve bankalar yağmalandı. Çoğu kamu kurum ve kuruluşları ateşe verildi. Durum öyle bir boyuta ulaştı ki çok sayıda devlet yetkilisi yaşamını yitirdi.
Kazakistan, Türk Devletleri Teşkilatının önemli bir üyesidir. Bana göre bu olayların sebeplerinden biri teşkilatta zayıflık meydana getirmektir. Teşkilat kurulduğu günden bu yana Batı ülkeleri, Çin ve özellikle Rusya oldukça rahatsız… Neden?Çünkü Türkiye, 5 eski Sovyetler uydu ülkesine öncülük eden ülke oldu. Pantürkizm ittifakı planlanıyordu.
Yine bana göre ortada büyük de bir hata var. Evet, Cumhurbaşkanı Tokayev’in Rusya’dan yardım talep etmesi büyük bir hataydı. Eğer bu talebi Nazarbayev yapmışsa değişen bir şey yok, yine hatadır. Ben burada Kazak halkını düşünürüm. Tokayev veya Nazarbayev arasında bir hesaplaşma varsa, bundan ötürü durumların içselliği derinleşmişse benim için önem arz etmez. Demek istediğim her kim olursa olsun, Rusya’ya yapılmış olan yardım talebi Kazakistan halkının kaybetmesine sebebiyet verecektir.
Kazakistan’ın kendi ordusu yok mudur ki Rusya’dan yardım istiyor? Türk Devletler Teşkilatından neden istemiyorsun? Türki Cumhuriyetlerinden neden yardım talep etmiyorsun? Neden Rusya’yı eski Sovyetler Birliği’ni yeniden yaratma stratejisinin bir parçası haline getiriyorsun?
Cumhurbaşkanı Tokayev’in açıklamasına bir bakalım…
“Yabancı askerleri çağırmasaydık ülke elden gidecekti.’’ Ve ekliyor. “Yabancı askerler 10 gün içinde ülkeyi terk edecek.’’
İyi güzel de bence bu karar artık sizden çıktı. Rus askerlerin oradan ayrılıp ayrılmayacağı kararını bu saatten sonra siz değil, Kazakistan’ı Rusya’nın arka bahçesi olarak tanımlayan Putin verecektir.
Putin Kazakistan’ı hiçbir zaman devlet olarak bile görmemiştir. Çoğu kez Kazakistan’ın Sovyet toprağı olduğunu söyleyip durmuştur. Kazakistan’ın % 20’sının Rus olduğunu çok değil daha bir ay önce söyledi.
Peki soruyorum. Masa kurulmayacak mı? Bu masada istekler istenmeyecek mi? Bir yardım misyonunda bulunan Rusya, sizin yardım talebinize “tamam’’ diyen Rusya, sizden talepte bulunmayacak mı? Sizin bu taleplere bu saatten sonra hayır deme lüksünüz var mı?
Tekrar ediyorum. Ben sadece ve sadece yoksul bırakılmış aziz Kazakistan halkına üzülüyorum.
Tokayev ve Nazarbayev hesaplaşmasında kim kazanır bilemem, Batılılar ne kadar kazanır veya Rusya ne kadar kazanır onu da bilemem. Lakin bildiğim bir şey var.
Kazakistan halkı kaybediyor…
Açıkçası Kazakistan’ın günün birinde Suriye’ye dönüşmesi endişesindeyim.
2003 Gürcistan, 2004 Ukrayna, 2020 Belarus… Sorum şu: Sıra Kazakistan damı?
